«Ոչ մեկը դրան պատրաստ չէր, իմանայի, ժամանակին հերոսներիս անունները կփոխեի». Նարինե Աբգարյան

Նարինե Աբգարյանի հետ որոշել էինք հանդիպել Պատանի հանդիսատեսի թատրոնի մոտ: Մինչ ես կհասնեի, նրան արդեն շրջապատել էին փոքրիկ դպրոցականներ ու նրանց ուսուցչուհին, որը երեխաներին ծանոթացնում էր գրողի հետ:

Իր գրքերի պես լուսավոր էր Աբգարյանը, BRAVO.am-ի հետ զրույցում նա պատմեց կյանքի դժվարին օրերի, հաղթահարած հիվանդության, գրելու առանձնահատկությունների ու Հայաստանը շատ սիրելու մասին:

- Ինձ հետ բերել եմ Ձեր գրքերից «Ապրել երկարը». կբացե՞ք պատահական էջ ու կիսվեք, թե ինչպես եք գրել այդ պատմվածքը:
- Շատ լավ է, որ հենց «Սովը» բացվեց: Երբ մտածել էի պատերազմի մասին գիրք գրել, տարբեր պատմություններ ունեի, որոնք ցանկանում էի դրա մեջ ներառել: Պատմվածքի գլխավոր հերոսը ռուս հայտնի դերասանուհի է, որի մայրը հայ է, հայրն՝ ադրբեջանցի: Բաքվի ջարդերի ժամանակ 8 տարեկանում նրան ճամպրուկով հասցրել են օդանավակայան: Ճամպրուկի վրա մեխերով անցքեր են արել, որ կարողանա շնչել, խեղդվելու վախն ամբողջ կյանքում ուղեկցել է նրան, սարսափելի կլաուստրաֆոբիա ունի: Անունը չեմ տա, եթե ցանկանա ինքը կխոսի այդ մասին:

8

- Գիրքն ամբողջությամբ պատերազմի մասին է, անհնար է առանց արտասվելու կարդալ այն, իսկ Ձեզ ինչպե՞ս են այդ տողերը տրվել:
-Գիտեք, թե ես ինչքան եմ արտասվել: Շատ դժվար էր, գիրքը գրելու ընթացքում 6 կգ նիհարեցի. ուզում էի 40 պատմվածք ներառել, բայց 30-ով սահմանափակվեցի: Հոգեկան մեծ լարում էր պահանջում, ցանկանում էի հույզերը հնարավորինս քչացնել, որ ավելի քիչ ճնշեմ ընթերցողին: Բայց պատերազմի մասին անհնար է հեշտ պատմել: Երեւի, պատերազմի մասին գրելու իմ առաջին ու վերջին փորձն էր: Գուցե առանձին ինչ-որ պատմվածքներ կլինեն, բայց ոչ՝ ամբողջական գիրք. ո՛չ հոգեպես, ո՛չ էլ ֆիզիկապես դրան պատրաստ չեմ:

-2020-ի պատերազմը մեծ ցավ էր մեզ համար, ի՞նչ էր Ձեզ համար այս տարիքում նորից նման բանի ականատես դառնալ:
-Ախր, մենք այն բավական միամիտ սերունդն ենք, որը համոզված էր՝ նորից պատերազմ չի տեսնելու: Մինչեւ խելքներս գլուխներս չհավաքենք, ճիշտ ենթադրություններ չանենք ու դասեր չքաղենք, մեր գլխին այդ արհավիրքը պտտվելու է: Չկարողացանք մեր անկախությունը ճիշտ ըմբռնել եւ ամեն մեկս պատասխանատվություն կրել: Ես էլ մեղավոր եմ, տասնյակ անգամներ եկել եմ իմ երկիր, տեսել բազմաթիվ սխալներ, այդ մասին խոսել եմ, բայց հետո նորից հեռացել. որեւէ բան չեմ արել փոխելու համար:

- Ինչի՞ց սկսել, որ այս անվերջանալի թվացող քաոսից կարողանանք ազգովի դուրս գալ:
- Ժամանակ է պետք, որ այս հողմապտույտը հանգստանա: Համարում եմ, որ պետք է շարունակենք շատ աշխատել: Ռուբեն Վարդանյանը ճիշտ է ասում՝ եթե հիմա հասկանանք, թե ինչ են ասում այն մարդիկ, որոնք ուզում են փշուր-փշուր եղած երկիրը հավաքել, գոնե մի փոքր ջանք ներդնենք նրանց օգնելու համար, ապագա կունենանք:

- Եկեք անցում կատարենք Ձեզ: Ինչպե՞ս պաղպաղակ վաճառել ցանկացող աղջնակը մեծացավ ու դարձավ գրող:
- Կյանքիս ընթացքում պարբերաբար ինչ-որ բաներ գրելու անօգնական փորձեր եմ արել, բայց լուրջ չեմ վերաբերվել դրանց: Ուսանող տարիներին օրագրեր էի պահում, հետո երբ կարդացի, հասկացա՝ եփած հավի ծիծաղն էլ կգար: Ամբողջ կյանքում պրոֆեսիոնալ ընթերցող եմ եղել, երբեք չեմ մտածել գրող դառնալու մասին: Եթե համացանցը չլիներ ու բլոգներ չբացվեին, ես երբեք գրող չէի լինի: Պարզապես ուրիշների օրինակին հետեւեցի ու որոշեցի գրել, քանի որ պատմելու բան ունեի (ծիծաղում է,-հեղ.):

8

Նարինե Աբգարյանը

- Ինչի՞ մասին էիք ուզում պատմել ու կիսվել մարդկանց հետ:
- Իմ սերնդի մանկությունն ավարտվեց, երբ երկրաշարժ եղավ ու պատերազմ սկսվեց: Միակ լուսավոր ժամանակը, որ մեծ հաճույքով կուզեի վերադառնալ, հենց մանկությունն է: Այդ պատճառով սկսեցի այդ տարիների մասին պատմվածքներ գրել, հետագայում դրանց հիման վրա եղավ «Մանյունյա» գիրքն ու սկիզբ դրվեց գրողի իմ կարիերային: Շատ շնորհակալ եմ Աստծուն, որ այսպիսի զբաղմունք ունեմ, այն ինձ հագեցնում է, օգնում, սովորեցնում: Այնպես որ, երջանիկ մարդ եմ:

- Իսկ ի՞նչ է սովորեցնում:
- Համբերություն, աշխատասիրություն, ներողամտություն: Մի քանի օր առաջ Երեւանի մասին պատմվածք էի տեղադրել իմ բլոգում, ու շատ կոշտ մեկնաբանություններ եղան, որ իրավունք չունեք Երեւանում ջազ լսել, երբ Հայաստանն այս վիճակում է: Բացարձակ չեմ հասկանում այդ հոգեբանությունը. մենք ապրելու իրավունք ունենք, պետք է նաեւ ամեն ինչ անենք, որ մխիթարենք ծանր հոգեվիճակում հայտնված մարդկանց:

-«Մանյունյան» Ձեր ամենալուսավոր ու բարի գրքերից է, այն ընտանիքի, ընկերության ու սիրո մասին է: Ի՞նչ եք ցանկացել փոխանցել ընթերցողին:
- Պարզապես գրել եմ: Երեւի սխալ է նախապես մտածել ասելիքի մասին: Ընթերցողը հիմար չէ, հենց սկսում ես նրան սովորեցնել ու ուղղորդել, զայրանում է: Դու պարզապես պատմում ես, ամեն մեկն իր ունակությունների ու կարողությունների չափով է գնահատում: Արդյունքում`շատ տարբեր ընկալումներ են լինում գրքի վերաբերյալ: Մեկ-մեկ իմ մասին այնպիսի բաներ են գրում, հերոսներիս այնպիսի տեսանկյունից վերլուծում, որ շշմում եմ: Մտածում են, թե ես հանճար եմ, բայց նման բան անգամ մտքումս չեմ ունեցել (ծիծաղում է, -հեղ.):

- Սկսել եք ստեղծագործել այն ժամանակ, երբ դեպրեսիա եք ունեցել ու Ձեզ հիվանդություն են ախտորոշած եղել: Կպատմե՞ք այդ շրջանը հաղթահարելու մասին:
- 36 տարեկանում ինձ ցրված սկլերոզ էին ախտորոշել. շատ ուժեղ գլխացավեր ունեի, երբեմն այնքան ուժեղ, որ չէի տեսնում: Չգիտեի էլ՝ ինչ հիվանդություն է, հետո պարզեցի, որ այդ ախտորոշմամբ երկար չեն ապրում: Երբ կրիտիկական իրավիճակում ես հայտնվում, հիստերիկա չի լինում, մոբիլիզացնում ես բոլոր ուժերդ, եւ ուղեղդ սկսում է հստակ աշխատել: Ամեն ինչ պլանավորել էի. ո՞ւմ հետ է երեխաս ապրելու, ի՞նչ եմ անելու: Այդպես 3 տարի ապրել եմ, վախ կամ ընկճվածություն չկար, բայց հոգեկան ծանր վիճակում էի ու դեպրեսիա ունեի: Հարաբերություններն էլ ամուսնուս հետ այդքան լավ չէին: Ու այդ ընթացքում, երբ հասկանում էի, որ ապագա չունեմ, նստեցի ու սկսեցի զվարճալի պատմություններ գրել:

- Երեւի Ձեզ այդ վիճակից դուրս բերելու միակ ու ճիշտ ելքն էր, ու հենց ինքներդ եք Ձեզ փրկել:

-Գուցե: Ես էլ Բարոն Մյունհաուզենի պես ինձ մազերից քաշելով հանեցի այդ իրավիճակից: Երբ «Մանյունյան» հրապարակվեց, ախտորոշումս էլ հերքվեց: Մի հիանալի բժշկի մոտ էի, պրոֆեսոր էր ու իսկական գեղեցկուհի, ասաց. «Բալա ջան, քեզ մոտ սահմանային վիճակ է, ոչ կարող եմ հաստատել ախտորոշումը, ոչ էլ՝ հերքել: Դու պետք է որոշես՝ հիվա՞նդ ես, թե՞ ոչ: Գնա ու ապրի»: Հավատացի իրեն, հիվանդանոցից մինչեւ մետրոյի կայարան արտասվել եմ, շորերս մզելու էին (ծիծաղում է,- հեղ.): 3 տարվա արցունքները թափվեցին, այդ ժամանակ առաջին ու վերջին անգամ այդ պատճառով լաց եղա:

8

Նարինե Աբգարյանը եւ Հասմիկ Բաբայանը

- Գրելը բավական դժվար է, այն սովորական աշխատանք չէ, որ 9-ից գնաք ու որեւէ ժամի ավարտեք:
- Այ, այդպես էլ պետք է աշխատես. մտածես, որ գործի ես գնացել: Գրելն իսկապես դժվար է, ոչ միայն հոգեբանորեն ես լարվում, այլ նաեւ ֆիզիկապես: Ավարտելուց հետո այնպիսի տպավորություն է, որ տուն ես մաքրել կամ վազել: Ուրիշ բաղադրատոմս չկա, պետք է ամեն օր գրել, ես առավոտյան թարմ գլխով աշխատելն եմ նախընտրում: Ամեն օր պետք է գոնե 1 էջ մաքուր տեքստ ունենամ: Մեկ-մեկ չի ստացվում, զայրանում եմ, կամ ավելի շատ գրում ու գովում ինձ: Մարդիկ պատկերացնում են, թե մուսա ունես, գալիս է, ու դրանից ոգեւորված՝ անընդհատ գրում ես: Ամեն ինչ իրականում այդպես չէ. եթե ամիսը մեկ անգամ գոնե նա քեզ այցելի, արդեն մեծ երջանկություն է: Քեզնից բառեր ես հանում, պատմություններ ստեղծում ու հիմնականում ինքդ էլ չգիտես, թե այն ինչպես կավարտվի: Ես երբեք վերջաբանը չեմ իմանում:

- Անդրադառնանք Ձեր վերջին գրքին՝ «Սիմոն»-ին: Այն հումորով, հուզիչ ու կենդանի պատմություն է: Ինչպե՞ս ծնվեց բոլորին սփոփող ու կանանց երջանկացնող տղամարդու կերպարը:
- Ամեն ինչ սկսվեց թաղման պատմությունից. առանձին պատմվածք էր, ու մտադրություն չունեի գիրք դարձնել: Պարզապես գլխավոր հերոսուհիներն ինձ հանգիստ չէին տալիս, եւ երբ մեր շրջանի նախկին դատախազը պատմեց Սիլվայի պատմությունը, եկավ գրքի գաղափարը: Մեզ մոտ մեղադրելն ավելի լավ է ստացվում, քան փորձել հասկանալ ու ներել: Այս գիրքն այն մասին է, որ ոչ մի հանդիպում պատահական չէ. քո կյանքում հայտնված ամեն մարդ սովորեցնում է քեզ ու ինքն էլ սովորում, ու ինչ էլ լինի հետո, որքան էլ ցավոտ բաժանվեք, պետք է շնորհակալ լինել: Իմ ամբողջ ցանկությունը Սիմոնի միջոցով ներելու ու հասկանալու մասին գրելն էր: Նա իմ ամենասիրելի հերոսներից է, ինքն էլ չի հասկանում, թե մյուսների համար ինչ է արել:

- «Սիմոնը» «Մեծ գիրք» գրական մրցանակի ընդլայնված ցանկում է, ի՞նչ սպասելիքներ ունեք:
-Մեծ սպասելիքներ չունեմ, քանի որ մոտավորապես գիտեմ այդ մրցանակի ներքին խոհանոցը: Ընդլայնված ցանկում ընդգրկվելու համար էլ շնորհակալ եմ, առավել եւս, որ շատ ազգային գրող եմ, իմ գրեթե բոլոր գրքերը հայերի մասին են: Ինձ համար մեծ պատիվ է, որ Ռուսաստանում նկատել են իմ աշխատանքը, դա արդեն իսկ մեծ հաջողություն է:

- Ձեր գրքերը յուրահատուկ սիրո խոստովանություն են Բերդին ու այն հայտնի են դարձրել: Քաղաքի ո՞ր հատվածն է շատ թանկ Ձեզ համար:
-Իմ մանկության տունը, որտեղ մեծացել եմ, թթենին, որը, ցավոք, էլ չկա: Իմ մանկության մեծ մասն անցկացրել եմ այդ թթենու վրա ու ամեն ինչ վերեւից եմ հիշում (ծիծաղում է, -հեղ.): Տատիկս փռից տաք հացը հանում էր, մեջը պանիր, տնական կարագ ու կանաչի դնում եւ բաժանում երեխաներին: Բարձրանում էինք ծառն ու համով-համով ուտելով՝ նայում, թե մեծերն ինչ են անում: Իսկ նրանք լոբի կամ պոպոք էին մաքրում մուրաբայի համար:

- Ինչ լավ է ուտելիքներից խոսեցիք: Ձեր գրքերում էլ կերակուրներ միշտ կան ու շատ համով են նկարագրված:
- Սնունդը կյանքի մեծ մասն է, դու այն ես, ինչ ուտում ես: Լոլիկի հոտն իմ ամենասիրելին է, երբ պոկում ես պոչն ու զգում այն: Խանութում ինձ երեւի խելագարի տեղ են դնում. ամեն ինչից հոտ եմ քաշում: Երբ մանկությանս հոտերն առնում եմ, չեք պատկերացնի՝ ոնց եմ ուրախանում: Հոտերը, համերը, գույները, ձայները շատ կարեւոր են: Ասում են, երբ հեղինակը շատ է գրում ուտելիքի մասին, ուրեմն՝ դիետա է պահում: Մի հետաքրքիր բան պատմեմ՝ ուսանողական տարիներին շատ էինք սոված մնում, միշտ ուտելիքի պակաս կար: Մի անգամ շատ սոված էինք պառկել, ու Եղեգնաձորից մեր ընկերուհին պատմեց՝ ինչպես են թոնիրում գառ խորովում, այնքան համով էր նկարագրում՝ կշտացած քնեցինք: Երբ սով ես ապրած լինում, սննդի մասին ավելի ստույգ ես գրում:

- Իսկ ինքներդ ի՞նչ եք սիրում պատրաստել:
- 15 տարեկանից պատրաստում եմ ու արդեն հոգնել եմ դրանից: Բայց փորձարկումներ անել ու նոր բաղադրատոմսեր սիրում եմ: Հայերս կանաչեղեն ենք շատ ուտում, ընկերս կատակում է, որ մենք աշխարհի ամենականաչակեր ժողովուրդն ենք, դրա համար կովերը մեզ ատում են: Երբ հյուր եմ ունենում, անպայման շուշան ու սիբեխ եմ հյուրասիրում: Այդ ուտելիքը մեզ յուրահատուկ է դարձնում, մինչդեռ ամաչում ենք դրանից: Առհասարակ, ամաչում ենք նրանից, ինչը մեզ հայ է պահում: Նախ պետք է մեզ ճիշտ ընդունենք, հասկանանք համաշխարհային պատմության մեջ մեր դերն ու ներդրումը: Մենք հասարակ ու պարզ ժողովուրդ ենք, ու պետք չէ ամաչել գյուղական կենցաղից ու սիրուն տներից: Բոլորը սվաղել են ու միանման դարձրել, ախր, մենք այնքան լավ մշակույթ ունենք: Սիրենք մեզ այնպիսին, ինչպիսին կանք:  

8

Նարինե Աբգարյանը

- Իսկ ինքներդ Ձեզ հետ հա՞շտ եք, թե՞ կռիվներ էլ եք ունենում:
-Ունենում եմ, բայց էլ այդ կռիվներն էլ այն ուժգնությամբ չեն, ինչ առաջ: Ամբողջ  կյանքում պետք է աշխատես քեզ վրա, քննադատորեն վերաբերվես ու անպայման  հումորով, դա ամենալավ հատկությունն է:  

- Դուք մեծ ընտանիքից եք, շատ քույրեր ու եղբայր ունեք, ինչպե՞ս են նրանք օգնում Ձեզ:
-Շատ են օգնում: Երբ փոքր էինք, ծնողներին բողոքում էինք, թե ինչու են այդքան շատ երեխա ունեցել, իսկ երբ մեծացանք, հասկացանք, թե ինչ երջանկություն է մեծ ընտանիք ունենալը: Բոլորս կապված ենք իրար հետ, սիրում ենք իրար եւ թեւութիկունք հանդիսանում: Շատ օբյեկտիվ են իմ աշխատանքների մասին խոսում, երբեք չեն ասում, որ հանճար եմ, շատ լավ գիտեն իմ կարողությունների սահմանն ու գրածների արժեքը (ծիծաղում է,- հեղ): Ինձ շատ հանգիստ եմ զգում մտերիմներիս հետ, որովհետեւ անկեղծ են:

- Իսկ ե՞րբ իրենց մասին գրեցիք ու կարդացին, ինչպիսի՞ն էին արձագանքները:
- Սկզբում շատ թեթեւսոլիկորեն վերաբերվեցինք, դե, ո՞վ էր մտածում, որ «Մանյունյան» այդքան կսիրվի ու բեսթսելլեր կդառնա: Շատերն են ինձ գրում, որ ուզում են Բերդ գնալ ու ծնողներիս հետ ծանոթանալ, ու իսկապես գնում են: Ոչ մեկը դրան պատրաստ չէր, իմանայի՝ ժամանակին հերոսներիս անունները կփոխեի: Իմ ամրոցն է Բերդը դարձել, ես էլ Մարկեսի պես այն եմ հայտնի դարձրել:

- Ինչի՞ց եք սկսում, երբ միտք չկա ու գրել չի ստացվում:
-Չկա, միեւնույն է՝ գալու է, երբ սկսես: Պիտի աշխատես, այլ կեպ չի լինում: Իսկ եթե չի ստացվում, քեզ մի տանջի, ռոբոտ չես, հանգստացիր, ֆիլմեր նայիր, գրքեր կարդա, սիրած գործով զբաղվիր: Հույզեր հավաքիր, մենք ի վերջո ինչի՞ հաշվին եք ստեղծագործում՝ սիրո, կապվածության, նվիրվածության: Պատերազմից հետո նոր սկսել եմ քիչ-քիչ գրել: Բոլորս ահավոր վառվեցինք, ծերացանք, կորցրինք մեր հույսը, հիմա պետք է վերականգնվել: Այնքան մարդ այս ընթացքում հիվանդացավ կամ խելագարվեց...

- Իսկ Ձեր նախընտրած գրողներն ովքե՞ր են:
- Շատ եմ սիրում Մարկեսին, Ֆոլքներին, Հրանտ Մաթեւոսյանին, նոր գրողներից՝ Ջոան Ռոուլինգին: Վերջին ընթերցածներից շատ եմ հավանել Ալեքսեյ Սալնիկովի «Պետրովը գրիպի ներսում եւ նրա շուրջը» գիրքը: Լավ գրքերը շատ են, մենք էլ ունենք հիանալի գրողներ: Արամ Պաչյանը վերջերս Եվրոպական միության գրական մրցանակի արժանացավ, ինչի համար շատ ուրախ եմ: Մոտ կես տարի առաջ թեժ քննարկումներ էին, որ դպրոցում չպետք է անցնեն նոր գրողներին, քանի որ Նարեկացի ու Աբովյան ունենք: Այս մարդիկ գնան մեռնե՞ն, չի՞ կարելի հներին էլ, նորերին էլ միասին ներառել կրթական ծրագրում: Ինչպե՞ս կարող ենք ժխտել նոր սերնդին, այնքան լավ նոր պոետներ ու գրողներ ունենք:

- Ինչպիսի՞ն եք Դուք որպես գրող՝ ուժեղ ու թույլ, սիրելի ու չհավանած կողմերով:
- Միջին կարգի գրող եմ, շատ երջանիկ եմ, որ ունեմ իմ անձնական անկյունը ռուսական գրականության մեջ, ու ինձ առանձնապես ձեռք չեն տալիս, շատ չեն քննադատում, որովհետեւ մեծ հաշվով Հայաստանի մասին եմ գրում: Համարում եմ, որ իմ բախտը շատ է բերել (ծիծաղում է, -հեղ.): Ցավոք սրտի, չեմ կարողանում բացասական հերոսների մասին գրել, միանգամից նրանց սկսում եմ արդարացնել: Այ, դա չեմ սիրում իմ մեջ:

- Հայաստան հաճախ եք գալիս, այս անգամ Ձեզ ի՞նչն է բերել այստեղ:
- Բարեգործական հիմնադրամի հոգաբարձու եմ, ու տուրիստական ընկերության հետ պայմանավորվածություն ունենք այստեղ զբոսաշրջիկներ բերելու, եւ իրենց եկամտի կեսն ուղարկում են մեր «Սոզիդանիե» ֆոնդ: Ես ուղեկցում եմ այդ տուրերը: Ցավոք, Հայաստանի արեւելյան կողմ հիմա վախենում ենք զբոսաշրջիկներ տանել. կլինենք Գյումրիում, Լոռիում, Դիլիջանում, Նորավանքում, Էջմիածնում ու էլի շատ գեղեցիկ վայրերում: Այնպես ենք անում, որ նրանք նորից ցանկանան գալ: Ինձ համար մեծ երջանկություն է, որ զբոսաշրջիկներն ասում են՝ իմ գիրքը կարդալուց հետո են որոշել միանալ:

8

Նարինե Աբգարյանը

- Իսկ ինչպե՞ս եք կարողանում այդքան համեստ, բարի, աչքի չընկնող մնալ:
- Ինտրովերտ եմ, չեմ սիրում աչքի ընկնել: Շատ բարձրահասակ եմ, որ Հայաստան եմ գալիս, ինձ ամենուր միանգամից տեսնում են, ուզում եմ ավելի փոքրանալ: Այս անգամ որդիս էլ ինձ հետ եկել է, նա էլ բարձրահասակ է ու տարիքից մեծ է երեւում: Կարծում են՝ ամուսինս է, իմանալուց հետո զարմանում են, որ երիտասարդ մայրիկ եմ: Հիմա կրկնակի պատասխանատվություն ունեմ, քանի որ նրան ցույց եմ տալիս Երեւանում իմ սիրելի տեղերը:

- Որո՞նք են այդ վայրերն ու արդյո՞ք Երեւանում տուն ունեք:
-Ցավոք, մինչեւ հիմա դեռ չեմ աշխատել տան համար. ծնողներիս մոտ եմ մնում, բայց անպայման կունենամ ապագայում: Երեւանյան հին բակերն եմ սիրում, որոնք այնքան քիչ են մնացել: Կոնդի, Պուշկինի, Կողբացու հին տները: Չենք ամաչում մտնել, պատերին ձեռք տալ, նայել մոտիկից:  

- Վերջերս գրել էիք անքնության մասին, ինչի՞ց այն սկսվեց:
-Պատերազմից հետո ազգովի քունը կորցրինք, մինչեւ հիմա չի վերականգնվել: Որ հաջողվում է 4 ժամ քնել, արդեն մեծ երջանկություն է: Մինչ այդ 15 րոպեից հետո վեր էի թռչում:

-Իսկ ինչպիսի՞ն է քաղաքը գիշերը, երբ մարդկանց մասը քնած է:
- Տարօրինակ բան կար ինձ մոտ: 90-ականներին ուսանողական հանրակացարանում եմ ապրել Երեւանում, վիճակը շատ ծանր էր ու ցուրտ: Այդ ժամանակ Երեւանն իմ ցավի մի մասն էր, այն էջերի մեջ էր, որոնց մասին հետո չես ուզում հիշել: Իսկ հիմա այնքան հարազատ է դարձել: Փողոցներում մարդկանց եմ նայում, մետրոյում պատանիներին հետեւում, նրանց նկատմամբ այնքան մեծ սեր ունեմ, ուզում եմ գոնե այս սերունդը մեծանա, նորմալ ապրի, ամեն ինչի հասնի: Այնպես անենք, որ այս երկիրն ապագա ունենա: Միշտ որ ասել եմ Բերդն է Հայաստանը, հիմա Հայաստանն է Բերդ դարձել: Վերջապես իմ ու Երեւանի հարաբերությունները տեղն են ընկել, այստեղ ինձ էլ ավելորդ չեմ զգում:

- Ձեր ամենալավ հուշերից որո՞նք կառանձնացնեք:
-Այնքան շատ են դրանք. երբ սիրահարվում ես, նվեր ստանում, ինչի մասին երկար ժամանակ մտածել ես, հաջողության ես հասնում ու գիտես՝ ծնողներդ դրանով հպարտանալու են, երբ հարազատներդ են հաջողության հասնում, երբ երեխադ այն տարիքում է, որ հանգիստ կարող ես նրա հետ ամեն ինչի մասին խոսել:

8

Նարինե Աբգարյանը

- Արդեն ամառ է, ի՞նչ հասցնել անել անպայման այս 3 ամիսների ընթացքում:
-Շատ-շատ միրգ ուտել, հնարավորինս Հայաստանով շրջել, մեր երկիրը բացահայտել, օգնել մյուսներին, ուրախանալ, երեխաներին գրկել, սիրել, սիրվել, պարզապես ապրել:

-Ինչի՞ բույրն առնել:
-Լոլիկի, թարխունի, ծիրանի, Հայաստանի հոտը:

- Ի՞նչ շոշափել:
-Հին քարեր:

-Ի՞նչ դիտել:
-Եկեք այս ամառ Ֆելինիի ու Վուդի Ալենի ֆիլմերը նայենք:

-Որտե՞ղ լինել:
-Բնության գրկում:

-Ու մի քանի խորհուրդ Ձեզնից: Ո՞ւմ գրկել պարտադիր:
-Ում սիրում եք եւ չամաչել խոսել Ձեր սիրո մասին:

-Ի՞նչ սովորել:
-Լինել հանդուրժող:

-Կարդալ:
-Այն, ինչ հանգստացնում է, մխիթարում:

-Լսել:
-Իմ պարագայում լավ ջազ լսել, ռոք, հայկական երաժշտություն: Խնդրում եմ, դադարեցրեք ռաբիս լսել. մեր ազգային երաժշտությունը Կոմիտասն է:

-Ի՞նչ չթաքցնել:
-Թուլությունները. մարդ ենք, դրանք էլ ունենք:

Զրույցը՝ Հասմիկ Բաբայանի
Լուսանկարները՝ Էմին Արիստակեսյանի
Նկարահանման վայրը՝ LOFT