Դավիթ Հարությունյան. «Ազգայինի հանդեպ մի տեսակ առաջվանը չենք, իսկ այն միշտ առաջնային պիտի լինի»

Պատանի հանդիսատեսի թատրոնի ռեժիսոր Դավիթ Հարությունյանի հետ BRAVO.am-ը զրուցել է թատրոնի խնդիրների ու արծարծվող թեմաների, ոլորտի աշխատակիցներին սպառնացող ռիսկերի, իր հայրիկի՝ Հայաստանի վաստակավոր արտիստ, երջանկահիշատակ դերասան Վրույր Հարությունյանի ու նրա խորհուրդների մասին:

- Դավիթ, ծնվել եք Երեւանում, սակայն 1980-ականներին ընտանիքով տեղափոխվել եք Վանաձոր։ Ի՞նչ եք հիշում այդ շրջանից ու Ձեր կյանքից։

- Վանաձորը շատ հյութեղ, լիարժեք կյանքով ապրող, իր մաքրությամբ, մտավոր եւ գիտական ներուժով աչքի ընկնող քաղաք էր: Այգիները միշտ լեփ-լեցուն էին մարդկանցով, շատ կուզեի մի կարճ ժամանակով հայտնվել այնտեղ։ Ցավոք, մեր սերունդը չհասցրեց ապրել այդ անհոգ ու հարուստ տարիներին: Մեծացել եմ դերասան Վրույր Հարությունյանի ընտանիքում, նրա ծնողների խնդրանքով էինք տեղափոխվել Վանաձոր: Այն տարիներին Երեւանը որեւէ առավելություն չուներ մյուս քաղաքների նկատմամբ, աշխատատեղերի պակաս չկար, նույնիսկ բանվորական ընտանիքները կարողանում էին մարդավայել վայելել իրենց հանգիստը:

- Այդ տարիների համեմատ հիմա Վանաձորը շատ է փոխվել՝ մարդիկ են քչացել, մշակութային կյանքն է պասիվացել:

- Շատ-շատ են քչացել, իսկ մշակութային կյանքը կարող է ավելի ակտիվ լինել: Հիմա էլ Վանաձորում ցուցահանդեսներ են լինում, թատրոնն է գործում, նոր վերազինված տիկնիկային թատրոն կա, տարբեր միջոցառումներ ու համերգներ են անցկացվում: Ցավոք, մշակույթի ոլորտի աշխատողի տխուր վիճակը նոր սերնդին հուսալքություն է ներշնչում: Շատ տաղանդավոր երիտասարդներ մասնագիտություն ընտրելիս այլեւս այդ կողմ չեն նայում: 30 տարի է՝ նորանկախ երկրի քաղաքացի եմ ու չեմ հիշում մի շրջան, որ մշակույթի գործիչները հավուր պատշաճի վարձատրվեն, եւ խոսքը միլիոնների մասին չէ: Մի՞թե կարելի է այսքան նվաստացուցիչ պայմաններում աշխատել, ուղղակի ամոթ է: Բոլոր ժամանակների իշխանությունները խաղացել են այն հանգամանքի վրա, որ թատրոնում նվիրյալներ են, կանեն իրենց գործը, ո՞ւր են գնալու: Այդ խանդավառությունն ու նվիրումը կամաց-կամաց մոմի պես մարելու են: Թատերական ինստիտուտում եմ դասավանդում եւ շփվում երիտասարդների հետ, չեք պատկերացնի՝ ինչքան շնորհալի են, բայց նրանց աչքերում տարակուսանք եմ տեսնում, չգիտեն՝ ինչպես են վաղը լուծելու հացի խնդիրը:   

12

Դավիթ Հարությունյանը

- Դուք ինչպե՞ս եք պատկերացնում խնդրի լուծումն ու ինչի՞ց է անհրաժեշտ սկսել:

- Դեռ մեր մեծերն էին հարցնում, թե այդ նվաստացուցիչ գրոշներով ղեկավարներն իրենք կարո՞ղ են ապրել: Ավագ սերունդը տարիքի պատճառով էլ չի կարողանում խաղալ եւ մնում է 30-40 հազար դրամ աշխատավարձից կախման մեջ: Նույնն է, թե մարդուն ինքնասպանության դրդենք. ամեն մեկը չէ, որ որդի ունի, մյուսներն էլ ամբողջ գումարը դեղերին են տալիս, ինչքա՞ն կարող ենք այս խնդիրները թաքցնել: Վախենալու երեւույթ է, վաղն ինձ էլ է նույնը սպասվում: Հանդիսատեսից դժգոհ չենք. բազմազան թատրոններ ու ակտիվ հաճախելիություն կա, բայց պետական մոտեցման անհրաժեշտություն ունենք: Թատրոնները ելույթավճարով են փորձում լրացնել բացը, բայց խոսքը ծիծաղելի փոքր գումարի մասին է: Թատրոնները տեխնիկական սպասարկման մասնագետների կարիք ունեն, բայց 70 հազար դրամով ոչ մեկը չի աշխատի, փոխարենը գիշերային ակումբում մի քանի ժամի դիմաց լավ էլ կվարձատրվեն:

- Անհրաժեշտ է հասկանալ, թե ինչու է այնտեղ այդ աշխատանքը գնահատվում, իսկ թատրոններում՝ ոչ:  

- Թատրոնի մասին օրենք չկա, մեզ ուղղորդում են աշխատանքային օրենսգրքով, բայց թատրոնում լրիվ այլ օրենքներ են գործում: Գնումների օրենքը մի հրեշավոր բան է. ստիպում են նկարագրել, թե քանի մատիտ է պետք ներկայացման համար, ինչպիսի կոշիկ, կաշին ինչ գույն պետք է լինի: Եթե նկարիչն ու ռեժիսորը արարում են, ոնց կարող են այդ ամենը նկարագրել, կամ պահանջում են նշել, թե երաժշտությունը որքան է տեւելու. թատրոնում հնարավոր չէ նման քառակուսի սխեմայով աշխատել, սա ստեղծագործական աշխատանք է: Զարմանում եմ թատրոնների տնօրենների նյարդերի վրա, թե ինչպես են այդ ամենը գրում:

- Եթե իմանայիք, որ ամեն ինչ այսքան բարդ է լինելու եւ անցնելու եք նման դժվարությունների միջով, կընտրեի՞ք այս մասնագիտությունը:

- Դե հա, կընտրեի: Մեր պահանջների մասին խոսելով ծերացանք, բայց տարրական բաներ կան, որ պետք է գիտակցեն՝ էլ չի կարելի անել:

- Մարդիկ, ովքեր մեծանում են դերասանների ընտանիքում, թատրոնն իրենց կյանքում շատ վաղ տարիքում է հայտնվում, Ձեր դեպքում ինչպե՞ս է եղել:

- Առաջին մուտքս 4-5 տարեկանում Հովհաննես Աբելյանի անվան դրամատիկական թատրոնում է եղել: Տեսնում էի թատերական հեքիաթային միջավայրն ու այնտեղի ուրախ մարդկանց, հայրիկիս փորձերին էի ներկա լինում, գեղարվեստական ղեկավարը Վահե Շահվերդյանն էր: Ամեն ինչ այնքան հետաքրքիր էր, բեմում վազվզում էինք, մտնում զգեստապահարանները, մեզ ամենուր երես էին տալիս, բայց նաեւ նկատողություն անում, որ չաղմկենք: Այն ժամանակ չեմ էլ մտածել, որ կընտրեմ թատրոնը, թեեւ 11-12 տարեկանում Օստրովսկու «Անմեղ մեղավորները» ներկայացման մեջ զանգվածային տեսարանում եմ խաղացել, ապա հրաշալի հյուրախաղերի մեկնեցինք Կիեւ եւ Բաթում: Դրան հաջորդեցին աղետալի տարիները՝ երկրաշարժ, պատերազմ:

- Պատանի տարիքում շատ եք սիրել հետեւել շինարարությանը, ինչո՞վ էր այն գրավում Ձեզ:

- Շինարարական տեխնիկան ինձ միշտ է գրավել, հիմա էլ: Սիրում էի մեծ էքսկավատորները, բուլդոզերները, կռունկները, նայում էի, թե ոնց են ամեն ինչ ստեղծում: Գնում էի տուն ու հաջորդ օրը վերադառնում՝ ժամերով հետեւելու համար: Ինձ հետաքրքիր էր՝ այդ մեծ մեքենաներն ինչպես են աշխատում:

- Ստեղծելու ընթացքը փաստորեն Ձեզ գրավում է, դրա համար մասնագիտություն ընտրեցիք, որում արարելու գործոնը շատ է:

- Մինչեւ բանակ գնալը կտրվեցի Ռազմական ավիացիոն ինստիտուտի քննություններից: Ինքնաթիռների նկատմամբ թուլություն ունեի, ընդունվելու համար պարապեցի, բայց չստացվեց: Բանակից հետո մտածում էի՝ ինչ մասնագիտություն ընտրել եւ մի անբացատրելի շավիղով հայտնվեցի թատրոնում, ինքս էլ չհասկացա՝ ինչպես եղավ: Արվեստի, գրքերի, երաժշտության հանդեպ հետաքրքրությունը խտացավ ու վերածվեց ռեժիսուրայի մեջ արտահայտվելու պահանջի:

- Եվ ինչ հասկացաք, ո՞վ է ռեժիսորը:

- Վա՜յ, ռեժիսորն արարիչն ու ստեղծարարն է՝ հիմնականում տալիս, տալիս, տալիս է, բայց միշտ վտարված է: Ռեժիսորները միայնակ մարդիկ են, ստեղծելն ու ծնելը տատասկներով լի ճանապարհ է: Երբեմն նրանց գործն անշնորհակալ է, ամեն անգամ նույն կազմի հետ չեն աշխատում: Ռեժիսուրան դերասանական արվեստի հետ որքան կապված է, այդքան էլ առանձին է, լրիվ այլ հայացք է ամեն ինչին: Ռեժիսորի պատասխանատվությունն ամբողջ կտավի, գույների ու մտքերի համար է: Նա անընդհատ ինքն իրեն փորձում է եւ շարունակ փնտրտուքների մեջ է: Ռեժիսորի կյանքը տանջալի է, անհանգիստ:

12

Դավիթ Հարությունյանը

- Իսկ որո՞նք են ռեժիսորի վախերն ու ի՞նչը կարող է նրա ձախողումը լինել:

- Սպասումները, որոնք կարող են չիրականանալ, կամ սխալ հաշվարկներն ու դերաբաշխումը: Նույնիսկ կարող է չհասկացված լինելու վախ առաջանալ՝ գաղափարները չգտեն իրենց հասցեատիրոջը կամ արդյունքի չբերեն: Երբեմն երկար շրջան կարող են ոչինչ չբեմադրել, կամաց-կամաց այդ ցանկությունը մարի: Թեեւ ինձ հետ չի եղել, բայց վախերից մեկն էլ այն է, որ դերասաններն իրեն չվստահեն, կամ էլ ինքը՝ դերասաններին, ինչը լարվածություն կառաջացնի եւ հավատի պակասի կբերի: Իհարկե, դերասանները դա ավելի տաղանդավոր ձեւով են անում, քան՝ խաղում բեմում:

- Ինչի՞ց է սկսվել Ձեր բեմադրական ուղին եւ ինչպիսի՞ ճանապարհ եք անցել:

- Ուսանողական տարիներին է սկսվել. մեր սերունդը բուռն ստեղծագործական ներուժ ուներ: Երանելի տարիներ էին, եւ պրոֆեսիոնալ թատրոններ գնալուց առաջ մեծ փորձ ձեռք բերեցինք: Իսկ առաջին քայլերս 2006 թվականին Պատանի հանդիսատեսի թատրոնում եմ սկսել:

- 2005-2012 թվականներին աշխատել եք այս թատրոնում, ապա 2017-ին վերադարձել որպես գեղարվեստական ղեկավար։ Ինչո՞ւ եք հենց այն ընտրել:

- 2006-ի գարնանը նախկին գեղարվեստական ղեկավար Հակոբ Ղազանչյանին առաջարկեցի բեմադրել Վահե Քաչայի «Գիշատիչների խնջույքը», եւ նա միանգամից համաձայնեց: 2008-ին «Վերջին ուսուցիչը» բեմադրեցի, որի համար նաեւ «Արտավազդ» ստացա: Այդ ընթացքում աշխատեցի «Մետրո» թատրոնում, Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի թատրոնում, Սփյուռքում, Մայր թատրոնում եմ 2 ներկայացում բեմադրել. «Արծվաբույնն» արդեն 7 տարի է՝ լեփ-լեցուն դահլիճներ է հավաքում:  

- Ինչպե՞ս էիք 2004-2005 թվականներին հայտնվել Սանկտ Պետերբուրգում ու այդ շրջանն ինչո՞վ առանձնացավ Ձեզ համար։

-Սանկտ Պետերբուրգում այլ գործով էի, բայց մեկ տարվա ընթացքում հասցրի վայելել այդ մշակութային քաղաքն ու ավելի շատ սիրեցի, քան Մոսկվան: Հաճախում էի թատրոններ, զբոսնում ու վայելում հրաշալիքները, սիրահարվելու քաղաք է. տարիներ են պետք ամեն ինչ տեսնելու համար՝ կամուրջները, թանգարանները, փողոցները, ճարտարապետությունը, պատմություն ունեցող թատրոնները: Իրենց մշակութային ավանդույթները կարողանում են պահպանել, բայց դրա կողքին կա նորարարն ու անհասկանալին, հասանելի են բոլոր ճաշակների տեր մարդկանց համար: Ունեցածը ոչ մի դեպքում չեն վերացնում:

12

Դավիթ Հարությունյանը

- Իսկ մենք պահպանողակա՞ն ենք, թե՞ նորին էլ ենք տուրք տալիս:

- Մեզ չեմ կարող բնութագրել: Հաճախ տեսնում եմ բովանդակությունից թույլ, բայց ձեւի մեջ պերճ ներկայացումներ: Կուզեի բովանդակությունը հոգեհարազատ ու մեր սրտի լիներ: Ազգայինի հանդեպ մի տեսակ առաջվանը չենք, իսկ այն միշտ առաջնային պիտի լինի:

- Ազգայինից հեռանալու մեղավորն ավելի շատ թատրոններն են, քան հանդիսատեսը. չեն ստեղծում այդ պահանջարկն ու չեն մատուցում:

- Լավ հանդիսատես տարբեր քաղաքներում ու թատրոններում շատ կա: Մեզ մոտ էլ պետք է բեմադրվեն ռուսական դասական, ժամանակակից, արեւմտաեվրոպական ու անգամ հեռավոր Ասիայից գործեր, բայց այսօր մեզ ոգով ուժեղանալ է պետք, մարդկանց մոտիվացնել եւ ապրելու խթան տալ: Սիրո ու մարդկային փոխհարաբերությունների մասին հզոր, ոգի տվող ու հառնեցնող պիեսներ ունենք, խեղճանալու իրավունք չունենք, պարտավոր ենք լավ իմանալ մեր անցյալը, մշակույթն ու պատմությունը: Դրա համար էլ իմ բեմադրությունների ցանկում կեսը հայ գրողներ ու ազգային հեղինակներ են:

- Առաջիկայում նախատեսո՞ւմ եք նմանատիպ բովանդակությամբ նոր բեմադրություն:

- Չարենցի կյանքի մասին պիես է գրվում, եւ մոտ օրերս Վանաձորի թատրոնում փորձեր ենք սկսելու։ Բեմում լինելու են Չարենցն ու իր ընկերները, սերերը, անտագոնիստ կերպարները, ովքեր նրան կյանքը նման վատ հանգուցալուծման բերեցին: Թեեւ մի պիեսով հնարավոր չէ Չարենցի ողջ կյանքը պարունակել, բայց գոնե կփորձենք նրան անդրադառնալ: Հուսով եմ՝ պրեմիերան սեպտեմբերին կլինի:

- Ինչպիսի՞ն է Պատանի հանդիսատեսի թատրոնը, որո՞նք եք համարում նրա ուժեղ կողմերն ու ի՞նչ է պետք ավելացնել:

- Կարեւորագույն թատրոններից մեկն է, որովհետեւ պատանիներն այստեղից են կատարում իրենց առաջին մուտքն այս աշխարհ: Մեր գործերը կրթող ու դաստիարակող են, հերոսական գաղափարների ու ազգային հերոսապատումների, սերունդների փոխհարաբերությունների ու բախումների մասին: Շուտով վերանորոգմամբ պայմանավորված 2 տարվա դադար կլինի, ու հետագայում ավելի լայն հնարավորություններ կունենանք: Երեւի մեզ ինչ-որ հարթակ կտրամադրեն, որպեսզի աշխատանքները կանգ չառնեն: Հաճախ ենք հրավիրվում ավագ ու երիտասարդ սերնդի ռեժիսորների, ինստիտուտից ամենաշատը երիտասարդները մեր թատրոն են գալիս, սովորելու ընթացում էլ մասնակցում են փորձերին ու բեմ բարձրանում, աշխատում են պայմանագրային հիմունքներով: Իմ ուսանողներից մի քանիսն արդեն խաղում են, տարբեր թատրոններում էլ ներգրաված են:

12

Դավիթ Հարությունյանը

- «Խենթ»-ի պրեմիերայից հետո խոսեցինք խենթերի անհրաժեշտության մասին, ովքե՞ր են նրանք ու կա՞ն իրականում:

- Միշտ ամեն ասպարեզում էլ լինում են, անհնար է՝ խենթեր չլինեն, երբեմն պարզապես չենք ճանաչում նրանց: Օրինակ՝ 44-օրյայից այնպիսի բաներ են պատմում, բա այդ տղաները խենթե՞ր չէին: Հասկանում եք, թե ինչքան մեծ ուժերի են այդ խենթերը կարողացել կասեցնել ու կանգնեցնել: Դա միայն իրենց շնորհիվ է եղել: Իհարկե, նրանց մասին չգիտենք, իրենք էլ ոչինչ չեն պատմում, նման մարդիկ ընդհանրապես չեն խոսում: Այդ տղաներին պետք է գովել, փայփայել, բարձրացնել, ապահովել: Եզակի ոգով ծնված մարդիկ են, բոլորը չէ, որ կարող էին այդ ամենն անել:

- Ձեր կարծիքով՝ ո՞րն է եղել հայկական թատրոնի ամենալավ շրջաններից մեկն ու ինչո՞վ առանձնացել։

- Եղել է խորհրդահայ թատրոնի ծաղկունքը, երբ առանձնահատուկ կերպով հանրահայտ են դարձել տաղանդավոր բեմադրիչներ, դերասաններ ու թատերական բեմանկարիչներ: Հյուրախաղեր են ունեցել խորհրդային երկրների տարբեր քաղաքներում եւ մասնակցել փառատոնների: Պարբերաբար վերապատրաստում են անցնել Մոսկվայում եւ Սանկտ Պետերբուրգում, աշխատել իսկական վարպետների մոտ, փորձով փոխանակվել, ներկայացումներ դիտել: Բարձր մակարդակ ու պրոֆեսիոնալիզմ էր տիրում, այն ժամանակ ամեն մեկի համար թատրոնի դռները բաց չէին, շատ դժվար էր կայանալ, հաստատվել եւ ընդունվել։

- Իսկ եթե առանձնացնելու լինենք հայ թատրոնի հերոսական էջերը:

- Եղել են Խորհրդային Միության փլուզումից հետո դժվարին 1990-ականները: Մինչեւ մեր օրեր այնքան ողբերգական դեպքեր եղան Հայաստանում՝ երկիրն ու ժողովուրդը պայքարի, նեղությունների ու զրկանքների միջով անցան: Թատրոնն այդ ողջ ընթացքում ժողովրդի կողքին էր, այդ տարիներին ստեղծվեցին Համազգային ու Մհեր Մկրտչյանի անվան թատրոնները: Թատրոնի մարդիկ ամեն ինչ արեցին լավ արժեքներ փոխանցելու համար, ավելին ասեմ՝ ինստիտուտներում եւ ստուդիաներում դաստիարակեցին ու մեծացրին նոր սերունդներ, ինչը հսկայական աշխատանք է եւ չի կարելի չտեսնելու տալ։

- Քանի որ ծանր տարիների մասին խոսեցիք, Ձեր «Արծվաբույն» ներկայացմանն անդրադառնանք: Անդրանիկ Զաքարյանը զրույցում նշել է, որ իր սիրելի ներկայացումներից մեկն է, բայց վերջին շրջանում շատ ծանր է խաղալ, որովհետեւ ասես վերքի վրա աղ լցնեն: Դուք ի՞նչ եք զգում։

- Ճիշտ է: Ամբողջ թատերախումբն է նույն կարծիքին։ «Արծվաբույնը» սկսել եմ բեմադրել դեռեւս 2015 թվականին, երբ պատերազմի շորշոփ էլ չկար, արդեն պատրաստ էինք, երբ գարնանը եղավ Ապրիլյան պատերազմը: Պրեմիերան 2017 թվականին էր ու դրանից հետո տարիներ շարունակ խաղացել ենք լեփ-լեցուն դահլիճներում: Ներկայացումը պատմում է մեր ոչ վաղ անցյալի հերոսական դեպքերից մեկի մասին։ Իսկ տեղի ունեցած 44-օրյա պատերազմի ու հետագա մղձավանջների արդյունքում՝ Արցախի հայաթափման եւ մեր ժողովրդի հերթական պանդխտության, ներկայացումը խաղալն իսկապես դժվար է: Բայց «Արծվաբույնը» մի զարմանալի ու աննկարագրելի ուժ եւ հույս ունի իր մեջ։ Այն Արցախի առաջին պատերազմում նահատակված ու ողջ մնացած տղաների, ընդհանրապես հայի լինելիության ու բոլոր ժամանակներում մեր մշտնջենական թշնամու հետ պայքարի մասին է։ Երեւի դեռ երկար ժամանակ խրամատավորված, մինչեւ ատամները զինված ու միշտ պատրաստ պիտի լինենք։ Մանավանդ վերջին դեպքերից հետո պետք է տեսնել, թե երիտասարդներն ինչպես են գալիս «Արծվաբույնը» դիտելու՝ 850 հոգանոց դահլիճում քար լռություն է տիրում, բայց նաեւ շատ են հուզվում, քանի որ ծանր ներկայացում է: Արժեր անել այն, քանի որ այն լիովին ծառայում է իր առաքելությանը։

12

Դավիթ Հարությունյանը

- Ձեր հայրը՝ Վրույր Հարությունյանը, 2 տարի է՝ կյանքից հեռացել է, ինչպիսի՞ն է եղել այս ընթացքը Ձեզ համար:

- Շատ դժվար ու շատ տխուր, հոգեկան անկումներով, մեծ կարոտով: Միասին հետաքրքիր նախագծեր ու երազանքներ ունեինք իրագործելու։ Անհանգիստ, նախաձեռնող ու գործուն մարդ էր, գիր ու գրականության հետ սերտաճած, թատրոնի հրաշալի նվիրյալ, պաշտում էր զինվորականներին։ 90-ականների պատերազմի ժամանակ 3 ընկերներով Ստեփանակերտի թատրոնում խաղացել են Խաչիկ Դաշտենցի «Ռանչպարների կանչը»։ Շատ տպավորված էր վերադարձել ու շարունակ պատմում էր այդ մասին, պատանի էի ու ինքս էլ այդ ամենով վարակվեցի: Ֆիլմերում եւ թատրոնում է խաղացել, միջոցառումներ կազմակերպել, հրաշալի պոեզիա գիտեր, սցենարներ է գրել, այդ ամբողջ ժառանգությունն ինձ հետ է։ Որպես հայ մարդ ու մտավորական՝ ինչքան ներուժ ուներ, ներդնում էր: Իմ գործերում անպայման պետք է տեղ գտնեն նաեւ նրա չարածները: Շատ ընկերական ու ջերմ զրույցներ ենք ունեցել, դրանք վայելելն առանձնահատուկ հաճույք էին, կուզեի այդ իմաստնությունը դեռ շատ երկար լսեի: Դժվար պահերին նրա խորհուրդներն ու խոսքերն ամոքում են ինձ: Շատ մեծ փոս է առաջացել ու չի փակվում։ Իր պակասն իսկապես շատ եմ զգում, մտովի զրուցում եմ հետը, մտածում, թե ինչ կուզեր տեսնել բեմում, ինչպես կխաղար, ինչ կասեր, նա անընդհատ ինձ հետ է ու օգնում է: Իր բոլոր հարցազրույցները տեսանյութերով ունեմ, մեկ-մեկ լսում եմ, աշխատում իր այդ հոգեւոր եւ մտավոր ժառանգությունը պահպանել իմ մեջ: Իհարկե, իմ ուղին ունեմ, բայց դրա հիմքում հայրիկիս սնուցածն է։

- Ի՞նչ արժեքներ ու կարեւոր սկզբունքներ եք նրանից ստացել, որ կուզեիք Ձեր երեխաներին ու առհասարակ մարդկանց էլ փոխանցել։

- Շատ լավ հարց է: Ամենակարեւորը՝ մարդ մնալու արվեստը, ինչը մանավանդ այսօր ամենադժվարն է։ Պետք է կարողանալ որոշակի զրկանքներ կրել, որպեսզի մարդ մնաս։ Ոչ մի անգամ չտրվես գայթակղություններին ու ստին, ուրիշի հաշվին չկայանաս ու մյուսներին ցավեցնելով առաջ գնաս: Ամենաազնիվ, հող ու ջրի մարդու փիլիսոփայությունն եմ իրենից սովորել, դրանք սուրբ գաղափարներ են եւ պահում են մարդկային դիմագիծը։ Սովորել եմ, ինչքան հնարավոր է, հարեհաս լինել, ընկերության մեջ ջրեր չպղտորել, կարողանալ առանց որեւէ բան ակնկալելու օգնության ձեռք մեկնել, առհասարակ հաշվարկված չապրել։

12

Լուսանկարը՝ «Լեռները կհիշեն» սերիալի ինստագրամյան էջից | Դավիթ Հարությունյանը եւ Լիա Զախարյանը

- Դուք նաեւ որպես դերասան եք Ձեր ուժերը պարբերաբար փորձում: Հիմա խաղում եք  «Լեռները կհիշեն» սերիալում, ինչո՞ւ որոշեցիք միանալ այդ թիմին:

- Պրոդյուսեր Ելենա Արշակյանի հետ վաղուց ջերմ հարաբերություներ ունենք, հայրիկն էլ նկարվում էր նրա նախագծերում։ Անկեղծ կլինեմ՝ որպես դերասան երբեք իմ ուժերի վրա վստահ չեմ եղել, մի քանի տեղ նկարահանվել էի ու առանձնապես չէի հավանել արածս։ Այս անգամ չուզեցի մերժել եւ ընդունեցի հրավերը, սկզբնական շրջանում զգում էի, որ լավ չի ստացվում, նայելիս նեղվում էի եւ տրամադրությունս ընկնում էր: Փորձում էի միշտ պատրաստված լինել, ռեժիսորի ու խաղընկերներիս հետ շփվել, կամաց-կամաց բացվեցի։ Արդեն վատ չի ստացվում, որոշ տեսարաններ հաճելի է նայել, որոշներից, միեւնույն է, դժգոհ եմ, բայց առաջընթացս ակնհայտ է: Կարեւորը նկարահանման հրապարակում ջերմ մթնոլորտ է տիրում եւ հիանալի կազմ աշխատում: Նույնիսկ ամաչում եմ, երբ սերիալից հետո ինձ ճանաչում են, խուսափում եմ նման բաներից:

- Ո՞վ է Ձեր սիրելի խորհրդային ու ժամանակակից դերասանը։

- Բազմաթիվ են։ Շատ եմ հավանել Վյաչեսլավ Տիխոնովին եւ Վլադիսլավ Դվորժեցկուն, Ալիսա Ֆրեյնդլիխին եմ սիրում, Նոնա Մորդյուկովային, Օլգա Յակովլեւային։ Խորհրդային շրջանի դերասաններից կառանձնացնեմ նաեւ Արմեն Ջիգարխանյանին, Անդրեյ Միրոնովին, Եվգենի Լեոնովին, Իրինա Ալֆյորովային, Բարբարա Բրիլսկային, Անաստասիա Վերտինսկայային, հետխորհրդայինից՝ Կոնստանտին Խաբեսկուն: Համաշխարհայիններից էլ շատ-շատ կան՝ հին դպրոցի տիտաններից Մառլոն Բրանդոն,  Օրսոն Ուելսը, Փիթեր Օ'Թուլը, Էնթոնի Քուինը: Թատրոնի եւ կինոյի վառ դերասաններից Փոլ Սքոֆիլդը եւ Լոուրենս Օլիվիեն, հրաշալի դերասանուհիներ են Էլիզաբեթ Թեյլորը, Հելեն Միրենը, Մերիլ Սթրիփը։ Մեծագույն եւ տաղանդագույն դերասան է ԴիԿապրիոն. ամեն անգամ ապշեցնում եւ զարմացնում է։ Շատ եմ հավանում Ջոնի Դեփին, անկրկնելի քառյակին կնշեմ՝ Էնթոնի Հոփքինս, Ջեք Նիքոլսոն, Ալ Պաչինո, Ռոբերտ դե Նիրո։ Մի շրջան հավաքում էի աստղերի լուսանկարներն ու պաստառները, մեծ շարք ունեի, չգիտեմ էլ՝ նրանից ում նշեմ: 90-ականերից սիրահարված էի Շերոն Սթոունին, մինեւ հիմա իսկական կուռք է մնացել, նրա ամեն մի ֆիլմը սպասված է: Քեյթ Բլանշետին եւ Ումա Թուրմանին մոռացա, շատ արտահայտիչ են խաղում:

- Իսկ բոլոր ժամանակների լավագույն հայ ու համաշխարհային ռեժիսորները:

- Անատոլի Էֆրոս, Յուրի Լյուբիմով, որը հիմնել է Տագանկայի հայտնի թատրոնը, Գեորգի Տովստոնոգով, այդ հսկաների գրքերը մինչեւ հիմա կարդում եմ: Մեր  ռեժիսորներից կնշեմ Հրաչյա Ղափլանյանին, Արմեն Գուլակյանին, Զավեն Տատինցյանին, որպես բեմադրիչ՝ Խորեն Աբրահամյանն էլ հետաքրքիր գործեր ունի։ Վահե Շահվերդյանն ու Արմեն Խանդիկյանն էլ մեծերի թվում են։ Ափսոս այդքան շուտ մահացավ Ռիմաս Տումինասը, տաղանդավորագույն ռեժիսոր էր եւ ազնվական թատերական գործիչ: Շատ հավանում եմ Յուրի Բուտուսովի, Դմիտրի Կրիմովի, Սերգեյ Ժենովաչի ռեժիսուրան: Նոր սերնդից էլ լավերը կան, փորձում եմ հնարավորինս տեղեկացված լինել բոլորից:

12

Դավիթ Հարությունյանը

- Վերջին շրջանում տպավորած ֆիլմը եւ ներկայացումը:

- Ինձ տպավորել է «Օփենհայմերը», գիտական լուրջ ֆիլմ է, զարմանում եմ, որ շատերը չեն հավանում, երեւի, չեն ուզում լսել երկխոսությունները: Այն դժբախտ գիտնականի ողբերգության մասին է, որը հասկանում է, թե որքան հրեշավոր բան է ստեղծել։ Քիլիան Մըրֆին հիանալի է խաղում, շշմած եմ Ռոբերտ Դաունի Կրտսերի կերպարանափոխությունից։ Մեծ ազդեցություն եմ ստացել նաեւ Ալեքսանդր Սոկուրովի «Հեքիաթ» ֆիլմից։ Քրիստոֆեր Նոլանի ֆիլմերի սիրահար եմ, նաեւ հին դպրոցի ռեժիսորներից Կոպպոլայի, Սկորսեզեի, Ռիդլի Սքոթի: Իրենցից այնքան բան եմ սովորում, կարող եմ նրանց ֆիլմերը 15 անգամ նայել ու ամեն անգամ մի նոր բան հայտնաբերել։ Իսկ ներկայացումներից կնշեմ Սիլվիու Պուրկարատեի «Ֆաուստը», որը տարբեր տեղերից մաս-մաս հավաքել եմ, միացրել ու դիտել, շատ տպավորված եմ: Այդ ինչ մեծ ազատություն կա այդ գործում, ոնց է կարելի նման տարածության մեջ այդքան բան ցույց տալ։ Շատ համոզիչ, դիտարժան ու պլաստիկ է ստացվել:

- Իսկ հիմա՝ մի քանի արագ հարց։ Ի՞նչ եք ուզում սովորել:

- Բարդ է, ամեն լավ բան ուզում եմ սովորել: Շատ եմ ուզում սովորել մոտենալ Աստծուն, ախր միայն աղոթքներով չի, մի կյանք է պետք դրան հասնելու համար։ Ուզում եմ խոսել ու հաղորդակցվել Աստծո հետ, որ այդ կապը միշտ լինի, հասկանամ՝ ինքն ինչ է ասում ինձ, ես էլ կարողանամ նրան լսել:

- Ե՞րբ եք վերջին անգամ շատ երջանիկ եղել։

- Երբ վերջերս պարարվեստի ուսումնարանում դիտեցի աղջկաս ու նրա խմբի ելույթը. դասական բաժնում է սովորում: Իսկապես երջանկություն է տեսնել, թե երեխադ ինչպես է բեմում հրաշալի ստեղծագործական հաջողություն եւ առաջխաղացում գրանցում:

- Որտե՞ղ եք Ձեզ ամենալավը զգում:

- Բնության գրկում, շատ եմ սիրում զբոսնել անտառներով, լեռներով, գետերի ափերով, այդ լռությունն անփոխարինելի է։

- Ի՞նչ է հնարավոր փոխել աշխարհում:

- Հնարավոր է բոլոր զենքերը մի տեղ թաղել, հալեցնել ու վերացնել, պարզապես չեն ուզում անել։

- Ինքներդ Ձեզ առավել հաճախ ի՞նչ հարց եք տալիս:

- Ամենավերջում ի՞նչ եմ թողնելու, ի՞նչ է մնալու ինձնից հետո։

- Ի՞նչ եք տեսնում հայելու մեջ նայելիս:

- Առայժմ տեսնում եմ երիտասարդ տղամարդու (ծիծաղում է,-հեղ.), որն ապրում է գերլարված տեմպով, բայց այնպես, որ իր ապրելն ուրիշներին դժբախտություն չի պատճառում։ Գոնե առավոտները հանգիստ եմ արթնանում ու նայում հայելու մեջ։

- Ի՞նչն է Ձեզ վստահ դարձնում:

- Գիտելիքը։

- Ի՞նչը կամ ո՞վ է Ձեզ համար գեղեցիկ:

- Բնությունն ամեն առումով անկրկնելի գեղեցիկ է ու ցանկացած վայրկյանում կատարյալ։

- Ի՞նչ եք հիմա ամենաշատն ուզում։

- Խաղաղություն։ Ամենաշատն ուզում եմ, որ մոլորակը հանդարտվի եւ շունչ քաշի, որ էլ արյուն չկաթի, երեխաները չլացեն, էլ չփնտրեն իրենց կորած ծնողներին, որ այս դժոխքն ամենուր ավարտվի: Ուզում եմ մարդիկ խորը շունչ քաշեն, դառնան Աստծուն ու սիրեն իրար։

Զրույցը՝ Հասմիկ Բաբայանի
Լուսնակարները՝ Ագապե Գրիգորյանի
BRAVO.am