13 հարց ու պատասխան գինեկոլոգի հետ

25-35 տարեկան 100 կանանց շրջանում հարցում ենք իրականացրել՝ պարզելու, թե նրանք ինչ հարց կուղղեին գինեկոլոգին: Հարցվածների 26%-ին հետաքրքրել են սեռական օրգանների հիվանդությունները, 18%-ին՝ հղիության պլանավորումը եւ ընթացքը, 14%-ին՝ սեռական կյանքը, 11%-ին՝ դաշտանային ցիկլը, 8%-ին՝ բեղմնականխման տարբերակները, 7%-ին՝ հետծննդաբերական շրջանը, մնացած 14%-ը հետաքրքրվել են հարակից թեմաներով։

Հարցման մասնակիցների միայն 20%-ն է նշել, որ դիմում է գինեկոլոգին տարեկան 1-2 անգամ՝ կանխարգելիչ նպատակով, իսկ 80%-ը՝ գանգատներ ունենալու դեպքում։ Մեր ստացած տասնյակ հարցերից ընտրել ենք 13 ամենահետաքրքիր ու հաճախ կրկնվողները եւ ուղղել դրանք գինեկոլոգ Աննա Խաչիկյանին։

- Լազերային մազահեռացման միջոցները որեւէ կերպ կարո՞ղ են բացասաբար ազդել կնոջ սեռական օրգանների առողջության վրա։

- Լազերային միջամտությունների բացասական ազդեցությունը կարող է լինել հիպերպիգմենտացիան (մաշկի գույնի մգացում), որը հատկապես կապված է հորմոնալ փոփոխությունների հետ, օրինակ՝ հղիություն, կերակրման շրջան եւ այլն: Այլ դեպքերում լազերային մազահեռացման միջոցները չեն վնասում, քանի որ լազերի խորությունը բավական քիչ է եւ չի կարող ազդեցություն ունենալ մեր օրգան-համակարգերի վրա: Սակայն լազերային մազահեռացումը պետք է բացառել բորբոքային խնդիրների, մաշկային հիվանդությունների եւ առհասարակ իմունոսուպրեսիվ՝ ընկճված իմունիտետի կամ իմունանբավարարության վիճակի դեպքում: Հակացուցում են նաեւ սրտանոթային հիվանդությունները, որոնց բուժման համար օգտագործվում է արյան խտությունը կարգավորող դեղորայք:

- Ե՞րբ կարող եմ պլանավորել հղիություն կորոնավիրուսի դեմ պատվաստվելուց հետո:

- Կորոնավիրուսի դեմ պատվաստումից հետո հղիություն կարելի է պլանավորել նախ կախված պատվաստանյութից եւ դրա թողած հետեւանքներից, ինչպես նաեւ հետպատվաստումային շրջանի ընթացքից։ Եթե դաշտանային երկու ցիկլից հետո չունենք կլինիկական ոչ մի դրսեւորում, չկան գանգատներ, կարելի է պլանավորել հղիություն։

- Արդյո՞ք սեռի պլանավորումը 100%-ով ճիշտ է։

- Սեռի պլանավորում իրականացնելը 100%-ով անհնար է: Դա հնարավոր է միայն արտամարմնային բեղմնավորման դիմելու պարագայում: Առհասարակ հաշվարկներ իրականացնելը, օվուլյացիային հետեւելը եւ այլն չեն կարող տալ ցանկալի արդյունք, քանի որ սեռը որոշվում է բեղմնավորման պահին: Ընդ որում, սեռը որոշողը, կարելի է ասել, տղամարդն է, քանի որ կինը կարող է տրամադրել միայն X քրոմոսոմ, իսկ դրան կփոխանցվի X թե Y քրոմոսոմ, կախված է տղամարդու տրամադրած քրոմոսոմային կազմից:

- 33 տարեկան եմ, ամուսնացած եմ, ունեմ 12 տարեկան մեկ տղա: Անցել է 12 տարի, չեմ հղիանում։ Հերպես կոչվող հիվանդությունն ունեմ։ Դա կարո՞ղ է պատճառ լինել։

- Հերպեսն անպտղության պատճառ չէ, սակայն հարցում ներկայացվածը երկրորդային անպտղություն է, հետեւապես պետք է պարզել պատճառը: Ունենք արական եւ իգական պատճառներ: Տղամարդկանց դեպքում անպտղությունը կապվում է սերմնահեղուկի որակի եւ քանակի հետ: Կանանց անպտղության պատճառներից են օվուլյացիայի բացակայությունը, լորձաթաղանթի հաստության անբավարարությունը, հորմոնալ խնդիրները, փողերի անանցանելիությունը: Պետք է պարզել, թե այս դեպքում ինչ խնդիր կա՝ հերքելով կամ հաստատելով հնարավոր պատճառները, եւ ընտրել բուժման համապատասխան պլան:

Անպտղության թեմայով ավելին կարող եք կարդալ այստեղ։

- Եթե առկա է արգանդի հետին պատի միոմա, վիրահատության կարիք կա՞։

- Միայն միոմայի առկայությունն այն հեռացնելու պատճառ չէ։ Եթե միոման 3սմ-ից ավելի է, այդ դեպքում կարելի է մտածել վիրահատության մասին։ Իսկ եթե այդ չափից փոքր է եւ ճնշում չի գործադրում հարակից օրգան-համակարգերի վրա, չի առաջացնում ցավային գրգիռներ, արյունահոսություն, կարելի է այն դինամիկ հսկողության տակ պահել։ Հակառակ պարագայում ՝ այսինքն, երբ միոման չափերով մեծ է, ցավի պատճառ է դառնում, խոչընդոտում է հնարավոր հղիությանը կամ էլ բացասաբար է անդրադառնում կյանքի որակի վրա, ապա կատարվում է հեռացում։

- Մեկուկես տարի է՝ ամուսնացած եմ, ունեմ 8 ամսական բալիկ։ Հարաբերության ժամանակ հաճույք չեմ զգում: Շատերն ասում են՝ դա նորմալ է, պետք չէ շտապել դիմել համապատասխան բժշկի։ Նշեմ, որ կեսարյան հատմամբ եմ ունեցել բալիկիս։ Արդյո՞ք արժե անհանգստանալ։

- Եթե 8 ամսական երեխային կրծքով կերակրում եք, ապա հավանական է, որ սեռական ցանկությունն ավելի ցածր կլինի. սա անմիջականորեն կապված է լակտացիայի շրջանում հորմոնալ փոփոխությունների հետ։ Եթե՝ ոչ, ապա կարելի է ժամանակ տալ, որպեսզի վերականգնվեք թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ հոգեբանորեն։ Իսկ եթե նշված գանգատները շարունակվեն երկար ժամանակ՝ մեկ տարի եւ ավելի, անհրաժեշտ է դիմել մասնագետի օգնությանը եւ պարզել պատճառը։ Եթե խնդիրը հոգեսոմատիկ բնույթի է, ապա կօգնեն սեքսոլոգը եւ հոգեբանը, եթե խնդիրն օրգանական է, օրինակ՝ հորմոնալ շեղումներ կան, կարելի է նախ գինեկոլոգի դիմել։ Նմանատիպ գանգատների պատճառ կարող է լինել նաեւ լորձաթաղանթի զգայունության անկումը, որի դեպքում կարելի է դիմել որոշակի միջամտությունների, օրինակ՝ լազերային, եւ վերականգնել զգայունությունը։

Հետծննդաբերական շրջանում սեռական կյանքի մասին ավելին կարդացեք այստեղ։

- Արդյո՞ք մետաղներից ալերգիա ունեցող կինը կարող է ՆԱՊ տեղադրել:

- Պետք է նախ պարզել, թե որ մետաղից է ալերգիան։ Եթե դա վերաբերում է պղնձին, որը հիմնականում ներարգանդային պարույրի վրա առկա մետաղն է, այս դեպքում ՆԱՊ-ի տեղադրումը հակացուցված է։ Եթե ոչ, ապա կարելի է տեղադրել։ Ունենք ՆԱՊ-ի տարբեր տեսակներ՝ հորմոնալ եւ ոչ հորմոնալ, որոնց դեպքում եւս որոշակի հակացուցումներ կան։ Հորմոնալի դեպքում դրանք են՝ հորմոնալ դիսբալանսը, միոմատոզ հանգույցների առկայությունն արգանդի խոռոչում, որոնք դեֆորմացնում են խոռոչը (սա հակացուցում է թե՛ հորմոնալ, թե՛ ոչ հորմոնալ ՆԱՊ-ի տեղադրման համար), բորբոքային գործընթացները, հղիությունը, ինչպես նաեւ շատ քիչ, բայց լինում են դեպքեր, երբ կնոջ օրգանիզմը չի ընդունում ՆԱՊ-ը եւ հետագայում դուրս է մղում արգանդի խոռոչից։

- Սեռական օրգաններից խիտ արտադրությունը հում ձկան ծանր սպեցիֆիկ հոտով, որը լինում է լորձանման, կաթնաշոռի տեսքով կամ խիտ դեղնավուն տեսքով, ինչի՞ նշան կարող է լինել եւ ինչպե՞ս ազատվել դրանից:

- Հոտով արտադրությունը, հատկապես նշված դեպքում, մի քանի տարբերակում է լինում՝ այն բնորոշ է բակտերիալ վագինոզին, ինչպես նաեւ կարող է դիտվել որոշ ինֆեկցիաների ժամանակ։ Պետք է անցնել հետազոտություն՝ այդ թվում ստուգելով սեռավարակների առկայությունը կամ բացակայությունը։ Կախված ախտորոշումից՝ բժիշկը կնշանակի համապատասխան բուժում եւ նշված գանգատները կվերանան։

- 30+ տարիքում հղիություն պլանավորելիս ինչպիսի՞ հետազոտություններ պետք է անցնել առողջ բալիկ ունենալու համար։

- Այդ տարիքի համար եւս գրեթե նույն հետազոտություններն են, ինչ այլ տարիքային խմբում։ Այսինքն՝ պետք է անցնել փոքր կոնքի օրգանների սոնոգրաֆիա, հնարավոր բոլոր վարակների եւ վիրուսների առկայությունը հաստատող կամ բացառող հետազոտություններ, անհրաժեշտության դեպքում ստանալ բուժում, ինչպես նաեւ հիվանդը նշում է իր ունեցած գանգատները, անցած վիրահատությունները, ստացած բուժումները։ Եթե կան այլ խնդիրներ, բուժումը վարվում է ըստ նշված գանգատի։

- Կողմնակի ի՞նչ ազդեցություններ կարող են ունենալ հակաբեղմնավորիչները։ Արդյո՞ք հակաբեղմնավորիչների երկարատեւ օգտագործումը դժվարացնում է հղիությունը կամ կարող է առաջացնել դաշտանային ցիկլի խախտում։

- Հակաբեղմնավորիչները լինում են տարբեր տեսակի։ Դրանք ընտրելու համար անպայման պետք է դիմել բժշկի, որպեսզի չվնասեք ինքներդ ձեզ։ Հակաբեղմնվորիչների երկարատեւ օգտագործումը չի խրախուսվում, քանի որ կարող է ադրադառնալ ձվարանային ֆունկցիայի վրա։ Հետագայում անպտղության պատճառ չեն դառնում։ Սակայն կան դեպքեր, երբ օրալ հակաբեղմնավորիչների կիրառումն իրականացնում ենք երկար ժամանակով, օրինակ՝ պոլիսկիստոզի դեպքում, երբ ցիկլն անկանոն է եւ խնդիրներ կան ձվազատման հետ։ Այս դեպքում հակաբեղմնավորիչները նշանակվում են բուժական էֆեկտ ստանալու համար։ Դրանց ընդհատումից հետո սովորաբար մի քանի ամսվա ընթացքում ցիկլը կանոնավորվում է, իսկ եթե 3-6 ամիս անց չի կարգավորվել, պետք է դիմել մասնագետի։

- Ամուսնուս մոտ կտրուկ պակասում է սերմնահեղուկում սերմի քանակը, որակն էլ է վատացել։ Հնարավո՞ր է նյարդային վիճակից կամ շաքարային դիաբետի հետեւանքով լինի: Ինձ մոտ հաճախ վիժում է լինում, դա կարո՞ղ է սերմի որակով պայմանավորված լինել։ Կարո՞ղ ենք անել էկո, թե՞ հույս չունենանք արդյունքի։ Ես արդեն 35 տարեկան եմ։

- Սերմնահեղուկի որակը կախված է մի շարք պայմաններից։ Շաքարային դիաբետը կարող է իր ազդեցությունը թողնել սերմի որակի, քանակի, շարժունակության վրա։ Բայց դրանից բացի, կարող են լինել այլ խնդիրներ, որոնք պետք է հաստատել կամ բացառել։ Եթե դիաբետի դեպքում այցելուն ստանում է համապատասխան բուժում, եւ միեւնույն է՝ հղիանալու կամ հաջող ընթացքի հետ կապված խնդիր կա, պետք է դիմել անդրոլոգի եւ ռեպրադուկտոլոգի, գուցե անհրաժեշտ է արհեստական սերմնավորում։ Մյուս տարբերակը՝ ԱՄԲ իրականացնելն է։ Սերմի որակը կարող է դառնալ վիժման պատճառ՝ ելնելով այն հանգամանքից, որ ստացված էմբրիոնի որակը կարող է տուժել դրա պատճառով։

- Որո՞նք են հիգիենայի կանոնները սեռական հարաբերությունից առաջ, ընթացքում եւ հետո։ Հատկապես եթե հարաբերությունը ներառում է նաեւ օրալ, անալ տարբերակները։

- Օրալ եւ անալ հարաբերության դեպքում լավագույն միջոցը պահպանակների օգտագործումն է՝ հնարավոր վարակներից խուսափելու համար։ Պետք է հետեւել նաեւ հիգիենայի մյուս կանոններին՝ մասնավորապես լողանալ, լավ լվալ ինտիմ հատվածները հարաբերությունից թե՛ առաջ, թե՛ հետո։

- 34 տարեկան եմ, 2 անգամ կեսարյան հատումով երեխա եմ ունեցել: Հիմա ուզում եմ նորից հղիանալ, սակայն ունեմ էնդոմետրիումի ավելորդ աճ։ Հետազոտող բժիշկը սկզբում առաջարկեց կատարել լապորոսկոպիա եւ հիստերոսկոպիա միաժամանակ: Բայց հետո ասաց՝ հղիանամ, կփորձեն պահպանել պտուղը: Որքանո՞վ է հավանական նման դեպքում հղիանալը եւ առողջ երեխա ունենալը:

- Նման դեպքում ե՛ւ հղիությունը, ե՛ւ հետագա առողջ ընթացքը հնարավոր է։ Սակայն չարժե ռիսկի դիմել։ Խորհուրդ կտայի անցնել լապորոսկոպիա եւ անհրաժեշտության դեպքում կհեռացնեի եղած խնդիրները, որից հետո նոր կպլանավորեի հղիություն։

Սոնա Վարդանյան
BRAVO.am